Mevzuat
ATEX 114 (=2014/34/AB) Direktifleri: Patlayıcı karışımların bulunabileceği ortamda kullanılan cihazların uyması gereken kuralları içerir.
ATEX 153 (1999/92/AT) Direktifleri: Çalışanların patlayıcı ortamlarda korunması kurallarını içerir. Ülkemizde de, “Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik” 2013 yılında Çalışma Bakanlığı tarafından Resmi Gazetede yayınlamıştır.
Patlamadan korunmanın sağlanabilmesi için Atex 153 direktiflerine uygun “Patlayıcı Ortam – Zone – Bölge Seviyelendirilmesi” yapılmalı ve bu Zone seviyeleri için Atex 114’ e uygun ekipman kullanılması gereklidir.
Patlayıcı ortamlardaki (madenler hariç) elektrik tesislerinin periyodik muayene ve bakımları TS EN 60079-17 standardına göre yapılır. Muayene personeli bu standarda ek olarak aşağıdaki standartlara da hakim olmalıdır.
TS EN 60079 –10-1 Tehlikeli bölgelerin sınıflandırılması-Patlayıcı gaz atmosferler
TS EN 60079 –10-2 Tehlikeli bölgelerin sınıflandırılması-Yanıcı toz atmosferler
TS EN 60079 -14 Tehlikeli alanlardaki elektrik tesisatı
Muayene Personeli
Tesisatın denetleme işlemini yapacak olan personel koruma tipleri, tesisat detayları, ilgili standartlar, ulusal yönetmelikler/şirket kuralları ve Patlatmaz Malzeme sınıflandırmasının genel prensipleri konularında yeterli bilgi sahibi olması gereklidir.
Tehlikeli alan
Donanımın inşaatında, montajında ve kullanımında özel tedbirler alınmasını gerektirecek miktarda patlayıcı ortama sahip veya sahip olması beklenen alandır.
Muayene Öncesi Hazır Bulundurulması Gereken Evraklar
- Alanların kuşak sınıflaması,
- Donanım gurubu
- Gazlar için sıcaklık sınıfları
- Tozlar için yüzey sıcaklıkları
- Donanım karakteristikleri (örneğin IP derecesi, koruma tipi)
- Koruma tipi kayıtları (donanım listesi, yeri, sertifikaları ve teknik bilgileri)
- Bir önceki muayene raporları
Tehlikeli Alanlarda Yapılacak Muayene Çeşitleri
Gözle Muayene
Bu tür muayene hiç bir erişim malzemesi veya donanımı kullanmadan eksik parçalar (pul, cıvata gibi) gibi hataların göz ile tanımlanmasıdır.
Yakın Muayene
Bu tür muayene göz ile muayeneyi de kapsar, ayrıca erişim donanımının (Örneğin: gerekli yerlerde merdiven ve aletler) kullanımı ile gevşek olan kısımlar gibi hatalar da tespit edilir.
Ayrıntılı Muayene
Bu tür muayene yakın muayeneyi de kapsar, ayrıca gerektiğinde alet ve test donanımlarını kullanılarak ve muhafazaları açılarak gevşek olan bağlantılar gibi hatalar da tespit edilir. Başlangıç Muayenesi Tüm elektrikli cihazların, sistemlerin ve tesislerin, hizmete alınmalarından önce yapılan muayene olup ayrıntılı muayenenin bir şeklidir.
Muayene Dereceleri ve Sıklığı
Sabit Tesisatlar
Muayene derecesi ve periyodik muayeneler arasındaki zaman aralığı; donanımın tipi, varsa imalatçının kılavuz dokümanları, donanımın bozulması üzerinde etkiye sahip olan faktörler, alan sınıflandırması ve/veya EPL kuraları ve önceki muayenelerin sonuçları dikkate alınarak belirlenmelidir.
Muayene dereceleri ve zaman aralıklarının, benzer donanım, tesisatlar ve çevreler için belirlendiği yerlerde bu deneyim, muayene stratejisinin belirlenmesinde kullanılmalıdır.
Periyodik muayeneler arasındaki zaman aralıkları, uzman görüşü gerekmeksizin 3 yılı aşmamalıdır. Muayene periyodunun değiştirilmesini gerektiren sebepler dokümante edilmelidir.
Hareketli Donanımlar
Hareketli elektriksel donanımın (elde tutulan, taşınabilir ve nakledilebilir) özellikle hasarlanmaya veya kötü kullanıma eğilimli olmasından dolayı periyodik muayeneler arasındaki zaman aralığının azaltılması gerekebilir.
Periyodik muayeneler arasındaki zaman aralığı, uzman görüşü alınmadıkça aşağıdaki periyotları aşmamalıdır:
- Elde tutulan ve taşınabilir donanım açıkça zarar görmediğinden emin olmak için, her kullanımdan önce, kullanıcı tarafından gözle kontrol edilmelidir,
- Tüm donanım en azından her 12 ayda bir yakın muayeneye tabi tutulmalıdır,
- Sık sık açılan mahfazalar (batarya mahfazaları gibi) en az 6 ayda bir ayrıntılı muayeneye tabi tutulmalıdır.
Muayene periyodunun değiştirilmesini gerektiren sebepler dokümante edilmelidir.